A opinião de ...

La Pruma Braba

“I quando eilhes allhi s’ancuntrában, cumpletórun-se ls dies d’eilha dar a la lhuç i tubo l filho primogénito, q’ambulbiu an panhos i deitou nun presebre, por nun haber lhugar par’eilhes n’huosçpedarie.”
Eibangelho de San Lucas, 2, 6-7

Diç la stória, nun se sabe ye berdade ou mintira, mas tamien de pouco amporta l causo, que fui San Francisco d’Assis, ne l seclo XIII i ne l anho de 1223, l purmeiro a fazer la representaçon de l nacimiento de Jasus. Fizo-lo nun lhape, cun un nino berdadeiro, ua baca i un burro, an Greccio, acerca de Roma. Apuis, diç la mesma cunta, l’eideia fui-se spargindo i fúrun-se acrecentando las eimaiges de ls pastores, de la streilha i de ls própios Reis Magos, feitas an barro, an madeira i outros materiales, para anfeitar esse lhugar adonde se representaba l nacimiento de l Nino.
Ye de crer que l’eideia de l Nino, probe i znudo, deitado an riba de palhas i solo acalcido pul bafo de la baca i de l burro, armanada cun l cristocentrimo de ls frailes fraciscanos ajudórun a spargir, tenga ampressionado tanto la giente que la representaçon debrebe se tornou comun un pouco por toda l mundo cristiano.
Las lhénguas, delantre desta cousa nuoba, tubírun q’ancuntrar ua palabra para dezir esta rialidade. Na Península Eitálica, nesse tiempo, éran muitas las lhénguas salidas de l lhatin, sin que ningua deilhas s’amponisse a las outras. L lhadino, l genobés, l frioulano, l toscano, l apuliano, l calabrés, l siciliano, l sardo, l corso… i, claro, l lhatin q’era inda la lhéngua de l’eigreija. Por isso, l própio San Francisco d’Assis screbiu l sou Laudes Creaturarum (Cántico de las criaturas) an lhatin.
I assi quedamos sin saber qual l chamadeiro q’essas lhénguas eitálicas dórun a aqueilha representaçon. Mas San Francisco d’Assis nun debe d’haber tenido muitas dúbedas ua beç que la Vulgata, de San Jerónimo, habie usado la palabra lhatina “praesepium”, que quier dezir l lhugar adonde se dá de comer als animales. Serie , por isso, ua forma próssima dessa que l Santo usou cumo purmeiro chamadeiro de la “sue” representaçon. I ye essa mesma forma que l’eitaliano moderno sigue usando na palabra “presepe”.
An francés, cun l mesmo sentido de “manjadoura”, ou seia, l lhugar adonde se dá comer als animales, úsa-se la forma “crèche”, ua palabra que ten la sue raiç n’antiga lhéngua de ls francos i na palabra *krippia. Hoije an die quier tamien dezir la sciola ou l lhugar adonde se guárdan ls ninos pequinhos, al menos até 5 ou 6 anhos. La berdade ye que, sendo l “francico” ua lhéngua de l Norte, ne l sul seguiu-se usando la forma benida de l lhatin, q’inda hoije se cunserba ne l catalan “pessebre”.
An spanholo, fui tamien la forma “pesebre” la purmeira a ser usada. Mas hoije an die ye la palabra “belén” que vai ganhando mais campo i que ye, cumo se sabe, l chamadeiro de la tierra adonde naciu Jasus. An pertués la palabra “presépio” ye la forma que, segundo José Pedro Machado, ye usada dezde l seclo XV.
I an mirandés, a esta representaçon que se fai, an casa ou nas eigreijas, tem-se chamdo tamien “presépio”. Mas la berdade ye que, cumo se bei, nun hai ningua rezon para que nun usemos la “bielha” forma “presebre”, respeitando l’eitimologie, indo a buscar ua palabra mirandesa i deixando, para quien querga, la nuoba “manjadouro”, que mos chegou atrabeç de l eitaliano, pa l lhugar ou la cesta aonde se dá de comer als animales.

Edição
3761

Assinaturas MDB