La pruma braba
Deberiemos preoucupar-nos cun las las lhénguas de la mesma maneira que mos preoucupamos cun l’eicologie.
V. Ivanov, Reconstructing the past
Somos todos poliglotas… ou quaije, ou podiemos al menos tornar-nos.
Henriette Walter, L’ aventure des mots français venus d’ailleurs
Ya eiqui falemos de l zafio que ye, pa l’Ouropa, oubir i dar boç a la boç de todas las lhénguas que mánan, remánan i eijísten no spácio comunitairo. Un zafio einorme mas saludable, cumo tantas bezes ten sido dito i splicado. Cada lhéngua ye ua cierta maneira de ber l ouniberso, un sistema semiótico de d’antender l mundo i, se tubirmos muitos modelos diferentes de çcribir l mundo, isso tórna-mos mais ricos.
Las notícias de ls últimos tiempos dában cunta de l’eideia d’ampeçar a ansinar nas scolas dues lhénguas i nó solo ua cumo agora se fai. Speremos qu’isso seia para brebe porque manhana yá ye mui tarde. L’eidentidade de l “homo europeus” será, no feturo, ua eidentidade lhimitada ou criançosa de l ponto de bista lhenguístico? La respuosta benirá cun l tiempo.
L conhecimiento de muitas lhénguas ambulbe la mobilizaçon de bários centros neuronales que dízen respeito a rialidades extra-lhenguísticas múltiplas: cantar an mirandés, rir an pertués, falar an spanholo… La pertença multi-eidentitária ye ou nó possible? Qual ye la nuossa lhéngua materna?
La lhéngua de la nuossa mai, cumo s’acostuma dezir, mas tamien la lhéngua que purmeiramente daprendimos (mesmo nun sendo la de la nuossa mai), la lhéngua an que pensamos i, quien sabe, se tamien aqueilha an que sonhamos.
Mie mai ansinou-me l mirandés i an mirandés. Mas you nun tengo ua eideia de qual ye la mie purmeira lhéngua. Deçde que me lhembra tanto me sale l pertués cumo l mirandés. Benírun apuis l spanholo i l francés i, por isso, dou por mi a pensar, a cantar (indas que nun saba fazé-lo!), an qualquiera ua destas lhénguas i até noutras que nunca studei mas que, por algua rezon, antrórun na mie bida.
Las lhénguas ábren puortas i caminos. Por isso, nesta Ouropa que se quier multicultural i sien frunteiras nien raias, deberiemos ansinar i daprender nó ua, nien dues, mas trés, quatro ou mais lhénguas. L feturo lhenguístico de l’Ouropa stá na multiplicaçon de la comunicaçon antercultural que, por sou lhado, nun se puode apartar d’ua Ouropa poliglota.
La lhéngua, scribe R. Barthes, ye anfenita i disso ye preciso sacar conclusones. La lhéngua ampeça antes de la lhéngua. Para alhá de ser un strumento de comunicaçon, ye un poder deçde l ponto de bista político i social. Muitas lhénguas, cumo l mirandés – i todas las outras ditas minoritairas, dialetos ou a bibir situaçon dialetal – salidas d’un mundo meio zbarrulhado cumo l mundo rural ou tradicional, lhieban a las cuostas ua carga mui pesada. Ye la cruç de, segundo alguns, nun serbíren para falar de l mundo moderno. Ora ua lhéngua que solo serbisse para falar de bacas i de canhonas, de cerrados, de tierras i de burricos, que nun fusse capaç de falar de computadores, de telemobles ou d’anternet, ou seia, para falar daquilho que julgamos amportante pa la nuossa eijisténcia que ye la nuossa ounion cun l mundo, comunicando cun las outras pessonas, debrebe serie çquecida pu ls sous falantes.
A par de l camino de ls chamados ounibersales lhenguísticos, que mos dízen que todas las lhénguas son eiguales, hai outro, al lhado, paralelo, daqueilhes que s’acupórun a tentar mostrar aquilho que ye diferente i nó l qu’armana las lhénguas. Mas destes caminos falaremos pa la semana!
