A opinião de ...

“Auris non oricla.” Appendix Prob

Ye sabido que las lhénguas remánicas stan chenas de diminutibos lhatinos. Antre outras rezones, tal acuntece porque ls diminutibos son quaije siempre formas rigulares an todas las lhénguas i isso ajudaba a todos aqueilhes que tenien l lhatin cumo “lhéngua strangeira”.
N’ua de las últimas “Prumas...” yá eiqui lhembremos que la palabra “abeilha” ben de l diminutibo “apicula” (abelhica”) i nó de “apis” (abeilha). Mas este ye solo un de ls milentos eisemplos que se puoden dar. Eiqui quédan mais alguns:
Oreilha nun ben de “auris”, mas si “auricula” (orelhica), assi cumo agulha tamien nun ben de “acus”, mas “acucula” (agulhica). I eiqui mos ancuntramos cun ua bielha raiç indo-ouropeia *ak-, que quier dezir afilado, i será adonde ban a dar alguas palabras cumo “aguelhon”, “agueçar”, mas tamien “agudo”, q’an mirandés quier dezir “spierto”, “libaral” ou “dalgeiro”, tal cumo neste eisemplo: “Fui mui agudo a respunder a todas las parguntas”. Cumo curjidade acrecénte-se tamien que, neste causo, l mirandés (agulha), l pertués (agulha), l spanholo (aguja), l francés (aiguille) fúrun a buscar la raiç al diminutibo, mas l eitaliano cunserba la forma lhatina “acus” (agulha) na plabra “ago” (agulha).
Bien curjidosa ye tamien l’ourige ou l’eitimologie de la palabra músculo que, cumo se sabe, ye comun a muitas lhénguas remánicas. Indas q’an lhatin yá eijistisse la forma “muscŭlus, i”, que ye l diminutibo de “mus, muris”, eilha stá formada cun la palabra “mus”, que quier dezir “rato”, i l sufixo “culus”, cun l sentido de pequeinho. Ye que ls antigos remanos acumparában ls mobimientos que la parte de riba de las piernas, cun un ratico q’iba i benie. Cun l tiempo, essa parte passou a ser l chamadeiro de las outras partes que l cuorpo que fázen l mesmo mobimiento. Por isso, eitimologicamente, “músculo” quier dezir ratico.
Outro eisemplo de diminutibo ye la palabra “amarielho”. Eilha ben de l lhatin “amarus”, mas atrabeç de la forma “amarellus” (amarelhico), que ye yá ua forma lhatina que quier dezir “amargo” ou “triste”. La rezon ten a ber cun la color de la piel de ls que tenien alguas doenças, cumo l’eicterícia, que resulta de l amuntonar de fiel na sangre, i adonde ancuntramos la palabra grega “ikteros” que quier dezir amarielho.
Outra palabra i outra ourige bien curjidosa ye la palabra “capulho”, que quier dezir aquilho q’ambulbe alguas semientes, cumo ls garbanços, mas tamien l que puode ambulber outras cousas cumo las páixarinas q’antes de boláren stan an forma de bru metidas an sous capulhos. La palabra benirá de *cappellus ou *capullus, formas de l lhatin bulgar que quieren dezir gorro ou gorrica.
I para rematar estas cuntas de palabras, nun podemos çquecer la palabra “Palaçuolo”, chamadeiro d’ua de las nuossas aldés de la Tierra de Miranda que, tamien eilha, ye l diminutibo de la forma “palatium” (< palatiolum), a la qual s’acrecentou l sufixo –olum, querendo assi dezir “pequeinho palácio”.

Edição
3850

Assinaturas MDB